مصر کشوری غنی در افریقا که در زمان خود شهره خاص و عام بود و نیمی از کشور ها  زیر حکومت فرعون ها  بود . کشوری که همیشه زیر نظر جادوگران می گذشت و یکی از تفریحات فرعون ها بود که وقت خود را به دیدن جادوی جادوگران بگذارند. وقتی هم پادشاهان میمرند نفرین هایی گذاشته می شد که کسی نتواند زنده از آنجا در بیایید.

در اینجا داستان هایی را در مورد مرگ هایی که با عنوان نفرین مصر باستان معروف شده اند، برای شما می آوریم.

دزد آلمانی

در سال 2007 یک عتیقه مصری همراه با یادداشتی به سفارت آلمان در مصر ارسال شد ، یادداشتی از فرستنده ناشناس که اعتراف می کرد از زمان سرقت آن چیزی جز درد و رنج برای او و خانواده اش وجود نداشته است.

ظاهراً سارق یادگار را هنگامی که در مصر بود دزدید و با خود به آلمان برده اما ناگهان به بیماری ناشناخته ای مبتلا می شود. نویسنده نامه گفته بود که او تب کرده، فلج شده و سرانجام جانش را از دست داده است.

این عتیقه دزدیده شده، توسط پسر ناتنی آن مرد به مصر پس فرستاده شد.

نفرین توت‌عنخ‌آمون 

هشدار روی مقبره توت‌عنخ‌آمون  می گوید: "مرگ با بالهای سریع به سراغ کسی خواهد آمد که آرامش شاه را بر هم زند."

چیزی که توسط لرد کارنارون مصرشناس و کاشف هوارد کارتر نادیده گرفته شد، وقتی که در سال 1922 تصمیم گرفتند قبر توت‌عنخ‌آمون  را باز کنند .

لرد کارنارون پشتیبان مالی تیم بود و 4 ماه پس از باز کردن قبر درگذشت. نکته جالب این است که او بر اثر گزش پشه روی گونه اش مرد و گفته شده وقتی او جان باخته ، تمام چراغ های خانه اش خاموش شده است.

دست بریده

در این حادثه هیچ کس فوت نکرد ولی حوادث دیگری رخ داد... سِر بروس اینگهام دوست هاوارد کارتر بود (یادتان هست که در مورد قبلی از او نام بردیم؟! کسی که ظاهرا برای باستان شناسی به مصر رفته بود ولی از قضا آثار باستانی را برای دوست و آشناهای خودش ارسال می کرده!!). اینگهام در کمال شگفتی هدیه ای از دوست خود دریافت کرد. هدیه ای غریب و وحشتناک.

این یک دست مومیایی شده بود که دستبندی به دست داشت و روی آن نوشته شده بود: "لعنت بر کسی که بدن من را حرکت می دهد." چند روز بعد خانه اینگهام به طور کامل سوخت و پس از بازسازی خانه ، سیل دوباره آن را خراب کرد.

راستی به نظرتان جاب نیست که در هیچ کدام از این دو مورد اتفاقی برای کاشف هوارد کارتر گزارش نشده است!؟

 قربانیان توت‌عنخ‌آمون 

یک فرد ثروتمند آمریکایی به نام جورج جِی گولد یک سال پس از کشف آرامگاه توت‌عنخ‌آمون  وارد آن شد. وی به محض خروج از قبر بیمار شد، او هرگز بهبود نیافت و بعداً بر اثر ذات الریه درگذشت.

اتفاق عجیبی هم برای سِر آرچیبالد رید افتاد.  رادیولوژیستی که حتی در آن سفر نبود. آرچیبالد رید فقط مومیایی توت‌عنخ‌آمون  را به اشعه ایکس داد، او روز بعد از دریافت مومیایی بیمار شد و کمتر از یک هفته بعد درگذشت.

کتاب مردگان

آرون اِمبر ، مصرشناس آمریکایی در خانه خود که در حال سوختن بود، جان باخت. این اتفاق در حالی افتاد که او می توانست همراه خانواده اش از خانه در حال سوختن فرار کند، اما او برای حفظ کردن اسنادی که روی آن کار می کرد به داخل خانه برگشت. اسنادی با عنوان "کتاب مصری مردگان".

 تسلیم نفرین شدن

هیو ایولین وایت باستان شناس که از نفرینی که جان چند تن از دوستان و همکارانش را گرفته بود وحشت زده بود، در خانه اش خودکشی کرد.

گزارش های ضد و نقیض حاکی از آن است که وی یادداشتی بر جا گذاشته است که در آن آمده است: "من تسلیم نفرینی شدم که مرا مجبور به ناپدید شدن می کند."

اوزیریس بهترین کاری را که می تواند، انجام می دهد.

در سال 1971 مصرشناس والتر برایان امری مجسمه کوچکی را از اوزیریس ، خدای مرگ، در ساکارا پیدا کرد. او آن را به دفتر حفاری آورد ، اما پس از رفتن او به دستشویی ، دستیارش سرو صدایی شنید و پس از آن امری را در حالت فلج پیدا کرد. امری روز بعد پس از تشخیص فلج در سمت راست تمام بدنش، درگذشت.

 ملاقات سالانه با مرگ

این داستان مربوط به کاشف و مصر شناس مصری زَهی هواس است. روزی اشیائی را از یک سایت باستان شناسی به نام "کوم ابو بیلو" حمل می کرد ، عمه اش فوت کرد. یک سال بعد و در همان روز عمویش درگذشت. سال بعد مرگ پسر عموی او بود ، اما مرگها پس از آن متوقف شد. هاواس هنوز به وجود نفرین اعتقاد ندارد.

سخن آخر:

شما چه داستانهایی درباره مرگ های مصر باستان شنیده اید؟ چقدر آنها را باور کرده اید؟ درباره زبان هیروگلیف چطور؟ چقدر با آن آشنایی دارید یا چقدر برایتان جالب است که منظورتان را با ترسیم آن اشکال منتقل کنید؟ اگر می خواهید زبان هیروگلیف را بیاموزید، با ما تماس بگیرید.

ماژورین، کمکت می کنه.

تاریخ گذشته ایی نامفهوم برای انسان امروزی که نمی داند در گذشته چه اتفاقات مهمی افتاده است.بخشی از تاریخ در مورد خط ها و سنگ نوشته هایی است که از نیاکان به ما رسیده است یا در حفاری های تاریخی پیدا شده است.با وجود این که خیلی از زبان ها کشف شده اند ولی هنوز بسیار در مورد گذشته سوال هایی دارند.. برای نمونه کتیبه‌های گنجنامه همدان در سال ۱۲۲۰ خورشیدی مورد بررسی، مطالعه و نگاره‌برداری قرار گرفت. پس از آن محققان با استفاده از این کتیبه‌ها موفقیت بزرگی در رمزگشایی از خط میخی پارسی باستان بدست آوردند. به این ترتیب گویی سنگ نوشته‌های گنجنامه همدان کلیدی را به محققان داد تا به وسیله آن کتیبه داریوش بزرگ در بیستون را بخوانند.

امروزه همچنان تعدادی از زبان های باستانی وجود دارد که در انتظار رمزگشایی کامل هستند ما در اینجا به ۵ مورد از آنها می‌پردازیم.

خط مرویتی (Meroitic)

کلود ریلی، مدیر عملیات باستان شناسی فرانسه در سدینگا در مقاله‌ای که در سال 2016 در دائره المعارف مصرشناسی UCLA چاپ شد بیان کرد: از سال 300 پیش از میلاد تا سال 350 میلادی پادشاهی "کوش" در شهر مروه در سودان مستقر بود و از زبانی به نام "مرویتی" استفاده می‌شد.

ریلی نوشت: "مرویتی به دو صورت خط شکسته (cursive) و هیروگلیف نوشته شده است که هر دو از خط های مصری گرفته شده اند. متن‌ها در سال 1907-1911 توسط اف. لی. گریفیت رمزگشایی شدند، اما اطلاعات درباره خود زبان هنوز ناقص است و بدون درک زبان، محققان در ترجمه دقیق متون مشکل دارند."

ریلی همچنین می‌گوید اخیراً وابستگی هایی از زبان مروتیک مشخص شده است به این ترتیب که این زبان متعلق به شاخه شمال شرقی سودانی از زبان‌های نیلی ‌صحرایی (Nilo-Saharan) است که گروهی از زبان‌های وابسته به هم هستند. پیش بینی می‌شود با این کشف پیشرفت‌های بیشتری در درک متون مرویتی با تحقیقات زبانی تطبیقی بدست آید.

زبان دره سند (Indus Valley)

تمدن دره سند (که گاهی تمدن هاراپان نیز نامیده می‌شود) در حدود 4000 سال پیش، از بستر رود سند برخاست و در پاکستان و هند امروزه شکوفا شد و بازمانده‌هایی از این تمدن در افغانستان، ترکمنستان و ایران نیز حفاری و کاوش شده‌ است. این تمدن در طی دوره تغییرات آب و هوایی باستان رو به زوال نهاد. ساکنان بین‌النهرین با آنها رابطه تجاری فعال داشته‌اند و در برخی از متون بین‌النهرین نیز از آنها با عنوان ملوهایی (Meluhhans) یاد شده است.

سیستم نوشتاری که توسط مردم تمدن دره سند استفاده شده رمزگشایی نشده اما دانشمندان متوجه شده اند که آنها در نوشتار از یک سری نشانه‌ها استفاده می‌کرده اند. محققان امیدوارند که روزی متنی پیدا شود که هم به زبان دره سند نوشته شده باشد و هم به زبان بین النهرین که از قبل شناخته شده است. اگر چنین متنی وجود داشته باشد، می‌توان آن را در عراق امروزی یافت، جایی که تجارت میان بین‌النهرین و تمدن دره سند رخ می‌داده است.

خط A (Linear A)

خط A یکی دیگر سیستم‌های نوشتاری رمزگشایی نشده است که توسط مینویایی‌های (Minoan) باستان استفاده می‌شده است. آنها در حدود 2500 تا 1450 سال پیش از میلاد در کرت می‌زیسته‌اند. این خط برای اولین بار توسط آرتور ایوانز باستان شناس مورد توجه قرار گرفت که یک قرن پیش در شهر مینوی کنوسوس حفاری هایی‌انجام داده بود.

فوران تره (Thera) که در حدود 3500 سال پیش اتفاق افتاد موجب پایان یافتن تمدن مینویایی بوده است. گروه جدیدی که دانشمندان آنها را مایکنی‌ها می‌نامند در کرت به قدرت رسیدند و از سیستم نوشتاری خود استفاده کردند که این خط رمزگشایی شده است و محققان آن را Linear B می‌نامند.

خط نیا ایلامی (Proto-Elamite)

نیا ایلامی یا آغاز ایلامی یا شوش 3 دوره‌ای از تاریخ ایلامی بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۲۷۰۰ پیش از میلاد می‌باشد و قدیمی‌ترین خط ایلامی که نیاایلامی نام‌گرفته، اولین بار ۳۱۰۰ پیش از میلاد در شهر شوش، در جنوب غرب ایران بکار گرفته شده است، یعنی در پایتخت ایلامیان. گویا خط نیا ایلامی از خط میخی سومری یا خط باستانی سومری گسترش ‌یافته باشد.

خط نیا ایلامی دارای ۱۰۰۰ نشانه است و به‌نظر می‌رسد که باید بخشی از آن واژه‌نگار(Logogram) باشد. این خط نیز هنوز رمزگشایی نشده و زبانی را که نمایش می‌دهد هنوز ناشناخته است.

متاسفانه بسیاری از متن های برجای مانده در حال حاضر در در خانه خود در ایران نیستند و در موزه لوور هستند. در سال 2013 توافق نامه‌ای بین موزه لوور و کتابخانه دیجیتالی CDLI برای دیجیتالی کردن تمام متون نیا ایلامی موزه منعقد شد.

خط قبرسی- مینویایی (Cypro-Minoan)

این سیستم نوشتاری به طور گسترده‌ای در اواخر قرن ۱۶ و اوایل قرن 11 پیش از میلاد در قبرس مورد استفاده قرار می‌گرفت. نیکول هیرشفلد، استاد مطالعات کلاسیک در دانشگاه ترینیتی در سن آنتونیو، در مقاله‌ای که در "کتاب آکسفورد دوره مفرغ دریای اژه" (انتشارات دانشگاه آکسفورد، 2010) منتشر شده است گفته فقط حدود 200 متن مربوط به قبرسی- مینویایی باقی مانده است که "بیشتر آنها بسیار کوتاه هستند". وی همچنین نوشت: تعداد اندک متن های قبرسی- مینویایی و طول کوتاه بسیاری از این متن‌ها رمزگشایی را با مشکل روبرو می‌کند. "رمزگشایی امکان پذیر نیست مگر اینکه بایگانی‌های قابل توجه و یا [متن] دو زبانه‌ای کشف شود."

سخن پایانی:

ما در اینجا تعدادی از خط‌وطی را نام بردیم که باستان شناسان متوجه شده‌اند که آنها را نمی‌شناسند و حتماً خط‌های بیشتری هم هستند که هنوز محققان حتی از وجودشان هم بی‌خبر هستند. نکته‌ای که در اینجا سعی داشتیم توجه شما را به آن جلب کنیم آن است که خط‌ها به محققان کمک می‌کنند که حتی ارتباطات مردم یک دیار را با سرزمین‌های دیگر کشف کنند. ولی به رغم اهمیت موضوع خط امروزه حکومت‌هایی مانند ترکیه خط رسمی کشورشان را عوض کرده‌اند و در این شرایط رد اینکه ریشه کلمات و ارتباطات قدیمی کلمات با هم چه بوده، گم می‌شود. این موضوع در نوشتارهای روزمره ما نیز به چشم می‌خورد که اساساً به نوشتار محاوره‌ای هم هیچ شباهتی ندارد. برای نمونه کلمه "بگذار" در عبارت "وسیله‌ها را در جای خود بگذار." که تازگی در خط محاوره‌ای بصورت "بذار" نوشته می‌شود.

کلمه بگذار از ریشه گذاشتن و به معنی نهادن و قرار دادن است: "گلها را در گلدانهای جداگانه بگذارید."

کلمه بگزار از ریشه گزاردن و به معنی ادا کردن و به جا آوردن است: "مردم سپاسگزار قانونگذاران دانا هستند."

این یک نمونه ساده از کاری است که ما با بی تفاوتی به خط مرتکب می‌شویم و به مرور و با گسترش این خطِ بدون پشتوانه ارتباط خود را با تاریخ خود و اینکه از کجا آمده‌ایم از دست می‌دهیم.

برای مطالعه درباره زبانهای باستانی ایرانی و غیرایرانی می توانید از همین جا، از کلاسهای آنلاین ماژورین آغاز کنید.